Monitorowanie użycia RAM (pamięci o dostępie swobodnym) jest kluczowym elementem utrzymania stabilnego i wydajnego systemu Linux. Niezależnie od tego, czy uruchamiasz lokalną stację roboczą, czy zarządzasz serwerem produkcyjnym, wysokie zużycie pamięci może prowadzić do spadków wydajności, awarii aplikacji lub niestabilności systemu.

W tym artykule omówimy najbardziej przydatne polecenia i narzędzia do sprawdzania zużycia pamięci w systemie Linux — od prostych wyjść terminalowych po zaawansowane narzędzia do monitorowania w czasie rzeczywistym.

1. free — Szybki przegląd użycia pamięci

free -h

To polecenie wyświetla całkowitą ilość użytej, wolnej i dostępnej pamięci.

Przydatne flagi:

  • -h: Format czytelny dla ludzi (MB/GB)
  • used: Całkowita użyta pamięć
  • available: Ile pamięci jest jeszcze dostępne dla nowych aplikacji

2. top — Monitorowanie systemu w czasie rzeczywistym

top

To interaktywne narzędzie pokazuje na żywo widok zasobów systemowych, w tym:

  • Całkowita i użyta pamięć
  • Użycie CPU
  • Aktywne procesy
  • Zużycie pamięci na proces

Naciśnij M wewnątrz top, aby sortować według użycia pamięci.

3. htop — Ulepszona wersja top

htop

htop oferuje przyjazny dla użytkownika, kolorowy interfejs z obsługą myszy i lepszym filtrowaniem. Może być konieczna jego wcześniejsza instalacja:

sudo apt install htop     # Debian/Ubuntu
sudo yum install htop     # CentOS/RHEL

Jest idealny do monitorowania procesów w czasie rzeczywistym i szybkiego kończenia zadań obciążających pamięć.

4. vmstat — Statystyki pamięci wirtualnej

vmstat -s

To polecenie dostarcza migawki pamięci systemowej, użycia swap i aktywności CPU.

Świetne do szybkich kontroli stanu systemu i diagnozowania presji pamięci lub nadmiernego swapowania.

5. ps — Użycie RAM specyficzne dla procesów

ps aux --sort=-%mem | head

To polecenie wyświetla najwięcej pamięciożernych procesów.

Kluczowe pola:

%MEM: Procent użytej pamięci RAM

RSS: Resident Set Size — rzeczywista fizyczna pamięć używana przez proces

6. smem — Zaawansowane raportowanie pamięci

sudo apt install smem
smem

W przeciwieństwie do ps lub top, smem oblicza PSS (Proportional Set Size), co daje dokładniejszy obraz pamięci współdzielonej między procesami — szczególnie przydatne do identyfikacji rzeczywistego zużycia pamięci.

7. glances — Monitor systemowy all-in-one

sudo apt install glances
glances

glances wyświetla statystyki użycia w czasie rzeczywistym dla RAM, CPU, dysku, sieci, procesów i innych w jednym kompleksowym widoku. Doskonałe do holistycznego monitorowania systemu.

 Bonus: Sprawdź RAM za pomocą /proc

cat /proc/meminfo

Ten plik zawiera szczegółowe informacje o pamięci bezpośrednio z jądra — przydatne do skryptowania i głębszego debugowania.

 Podsumowanie

Linux oferuje wiele wbudowanych narzędzi do monitorowania użycia pamięci — od lekkich poleceń takich jak free i ps, po potężne pulpity na żywo takie jak htop, glances i smem.

Do codziennego użytku, htop i free -h oferują jasny przegląd. Do bardziej szczegółowej analizy lub rozwiązywania problemów, wypróbuj vmstat, smem lub glances.

Skuteczne monitorowanie pamięci jest niezbędne dla wydajności i niezawodności systemu — szczególnie na serwerach produkcyjnych.